Azərbaycan və BƏƏ bərpa olunan enerji sahəsində əməkdaşlıq edir

BƏƏ prezidenti Şeyx Məhəmməd bin Zayed Əl Nəhyan ilə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev arasında Bakıda keçirilən görüşdə sənədlər mübadiləsi aparılıb. Şeyx Nəhyanın iki gün davam edən səfəri prezidentin Körfəz ölkəsindən Cənubi Qafqaza ilk səfəri olub.

“Əməkdaşlığımız çoxşaxəlidir, bir çox sahələri əhatə edir. Yaxın keçmişdə enerji sektorunda, xüsusilə də yaşıl enerji sahəsində mühüm irəliləyişlər əldə olunub”, - deyə prezident Əliyev çərşənbə axşamı keçirilən müşavirədə bildirib. O əlavə edib ki, Şeyx Nəhyanın səfəri tərəfdaşlığın genişləndirilməsi üçün yeni imkanların araşdırılmasına kömək edəcək.

Görüş zamanı iki tərəf arasında yaşıl enerji üzrə geniş əməkdaşlığın əsas məqsədlərini yenidən müəyyən etmək üçün elektrik enerjisinin ötürülməsi üzrə qarşılıqlı investisiya layihələrini əks etdirən dörd saziş imzalanıb. Sənədlərin tədbirlər təqvimi dam örtüyü günəş layihələri, yaşıl hidrogen, yaşıl ammonyak, sintetik metan, davamlı aviasiya yanacağı istehsalı və yaşıl enerjinin ixracı sahəsində əməkdaşlıq və investisiya imkanlarının birgə araşdırılmasını vurğulayır. Bundan əlavə, o, 6 GVt dəniz külək enerjisi ilə yanaşı, 2 GW günəş və 2 GW quru külək layihələrini əhatə edir. BƏƏ 2024-2027-ci illər arasında Azərbaycanda iki günəş və bir külək elektrik stansiyasının tikintisini maliyyələşdirməyə hazırlaşır. Bu yeni elektrik stansiyaları maraqlı tərəflər üçün 1 GVt alternativ enerji potensialına çıxış açacaq.

BƏƏ müəssisələri Azərbaycanda alternativ enerji sənayesi ilə fəal məşğul olurlar. 2023-cü ilin oktyabrında BƏƏ-də irimiqyaslı bərpa olunan enerji layihələrinin tanınmış tərtibatçısı və operatoru olan Masdar Bakıdan 23 kilometr cənub-qərbdə yerləşən Qaradağ rayonunda 200 milyon ABŞ dolları dəyərində, 230 MVt gücündə fotovoltaik stansiyanın açılışını etdi. Qaradağ Günəş Elektrik Stansiyasının ildə təqribən yarım milyard kilovat-saat ümumi enerji hasilatı istehsal edəcəyi proqnozlaşdırılır. Bu güc 110,000-dən çox ev təsərrüfatını elektrik enerjisi ilə təmin etmək üçün kifayət qədərdir və istixana qazı emissiyalarının illik 200,000 ton azaldılmasına töhfə verir.

BƏƏ və Azərbaycan arasında zəngin bərpa olunan enerji resurslarından çox milyon dollarlıq layihələrdə istifadə etmək üçün birgə səylər Bakının iqlim dəyişikliyi ilə qlobal mübarizəyə töhfə vermək öhdəliyi ilə üst-üstə düşür. Bu öhdəlik Bakının COP29 kimi tanınan BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının (UNFCC) 29-cu Tərəflər Konfransına ev sahibliyi etməyə hazırlaşdığı bir vaxtda xüsusilə aydın görünür.

Azərbaycan digər Şərqi Avropa ölkələrinin kollektiv dəstəyi ilə 11 dekabr 2023-cü il tarixində COP28-in plenar sessiyası zamanı COP29-a ev sahibliyi etməyi təmin etdi. Prezident Əliyev 2023-cü il dekabrın 25-də 2024-cü ili Azərbaycanda “Yaşıl Dünya Həmrəyliyi İli” elan edib. Tədbir bu ilin noyabr ayına təyin edilib və iki həftəlik qlobal iqlim tədbirləri toplantısı üçün 80,000-ə yaxın xarici qonağın iştirak edəcəyi gözlənilir.

BMT-nin illik toplantısı olan ÇNL, BMTİDÇS qaydaları çərçivəsində iqlim dəyişikliyinin həllində qlobal tərəqqini qiymətləndirir. Əsas məqsəd, xüsusilə də qalıq yanacaqlardan qaynaqlanan “xalis sıfır” istixana qazı emissiyalarına nail olmaqla, iqlim dəyişikliyini məhdudlaşdırmaqdır.

Neft və qaz ixracı ilə tanınan Azərbaycan yaşıl enerjiyə keçid və dekarbonizasiya üçün qanunlar, qaydalar və proqramlar qəbul edərək, iqlim dəyişikliyi ilə bağlı tədbirlər həyata keçirib. Ölkə geniş bərpa olunan enerji resurslarına malikdir, texniki potensialı quruda 135 giqavat, dənizdə isə 157 giqavatdır. Energetika Nazirliyinin məlumatına görə, yaşıl enerjinin iqtisadi potensialına 27 giqavat elektrik enerjisi daxildir ki, bunlardan 3 giqavat külək enerjisi, 23 giqavat günəş enerjisi, 380 meqavat bioenerji və 520 meqavat dağ çayı potensialı var.

Azərbaycan iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə qlobal və regional təşəbbüslərdə fəal iştirak edir. Kioto və Paris Protokolları çərçivəsində üzərinə götürdüyü öhdəliklərə əlavə olaraq, ölkə 2016-cı ildə Avropa İttifaqının Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri ilə əməkdaşlıqda dayanıqlı enerji siyasətinin təşviqinə diqqət yetirərək “EU4Energy” proqramını işə salıb. Bundan əlavə, 2021-ci ilin fevralında Azərbaycan “yaşıl inkişafa” keçid və daha təmiz ətraf mühitə töhfə vermək üçün beşinci prioriteti vurğulayaraq “Azərbaycan 2030: Sosial-İqtisadi İnkişafın Milli Prioritetləri” proqramını təqdim edib. Ölkədə təmiz enerjiyə keçidi sürətləndirmək üçün 2021-ci ilin may ayında “Elektrik enerjisi istehsalında bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə haqqında” qanun qəbul edilərək tədbirlər planı genişləndirilib.